Μια παλιά σκέψη –
πρόταση στην εκπαιδευτική κοινότητα
Μια πρόκληση στην
τοπική αυτοδιοίκηση για ένα ουσιαστικό έργο
Αναμφίβολα το γκρίζο στερεότυπο
των ασφαλτοστρωμένων αυλών που χαρακτηρίζει τα σχολεία μας, είναι ευθέως
ανάλογο της αισθητικής του γκρίζου χρώματος που έχει ολόκληρη η πόλης μας. Σχεδόν
όλες οι σχολικές αυλές είναι καλυμμένες με τσιμέντο ή άσφαλτο που ενισχύει την
επιθετικότητα και περιτριγυρισμένες από ψηλά κάγκελα που οριοθετούν συμβολικά(;)
τον εγκλεισμό των μαθητών και τον αποκλεισμό τους από την κοινωνία. Ίσως γι
αυτό, ή και γι αυτό, για πολλούς μαθητές ο χώρος του σχολείου θεωρείται χώρος
αναγκαστικής παραμονής ή «φυλακή». Τα φαινόμενα βανδαλισμών και κακοποίησης του
σχολικού χώρου από τους ίδιους επιβεβαιώνουν μάλλον αυτή την άποψη.
Οι σύγχρονες παιδοκεντρικές παιδαγωγικές
απόψεις που αναγνωρίζουν το ρόλο του περιβάλλοντος στην ανάπτυξη των παιδιών, θέλουν
οι σχολικές αυλές να είναι χώροι αγωγής των μαθητών γιατί είναι πλέον το
μοναδικό πεδίο της καθημερινής εξωτερικής τους δραστηριότητας και επικοινωνίας
τους με την κοινωνία, το πεδίο της έκφρασης του εσωτερικού τους κόσμου. Ένας
σχολικός κήπος, εκτός του ότι αναβαθμίζει γενικά την αισθητική του σχολικού
χώρου, δημιουργεί ευχάριστα βιώματα, καλλιεργεί στους μαθητές την αγάπη για τη
φύση και τους δίνει την ευκαιρία να γνωρίσουν τα φυτά που ευδοκιμούν στην
περιοχή τους. Τους δίνει την ευκαιρία να ασκηθούν στην παρατήρηση, να
αποκτήσουν γνώσεις μέσα από βιωματικές προσεγγίσεις, να ασχοληθούν με την
χειρωνακτική εργασία, διαδικασία εντελώς παραγκωνισμένη στο εκπαιδευτικό μας
σύστημα.
Ταυτόχρονα όμως οι σχολικές αυλές
είναι και οι τελευταίοι εναπομείναντες υπαίθριοι ανοιχτοί χώροι, η τελευταία
ευκαιρία για να φιλοξενηθούν χώροι φύσης μέσα στην άναρχα πυκνοοικοδομημένη
πόλη μας, με το ελάχιστο πράσινο σε πάρκα, άλση, κήπους και μπαλκόνια σπιτιών.
Η πράσινη σχολική αυλή μπορεί να παίξει και το ρόλο της «πλατείας» σε γειτονιές
όπου δεν υπάρχουν τέτοιοι χώροι, κάτι που δυστυχώς στο δήμο μας είναι ο
κανόνας. Πολιτιστικές ή άλλες εκδηλώσεις, σε ώρες που δεν λειτουργεί το
σχολείο, μπορούν να κάνουν αυτό το χώρο σημείο αναφοράς και συνεύρεσης της
τοπικής κοινωνίας, αναδεικνύοντας έτσι και τον κοινωνικό ρόλο του σχολείου.
Θάμνοι και δέντρα στην περίμετρο
της αυλής μπορούν να αποτελέσουν φυσικούς φράχτες ηχομόνωσης, να δώσουν την
αίσθηση μιας πυκνής βλάστησης στο χώρο και να προσφέρουν προστασία και τροφή
στα πουλιά. Μικρές γωνιές με κυκλικά παγκάκια προστατευμένες από πέργκολες μπορούν
να καλύψουν τις ανάγκες των μαθητών ή και των εκπαιδευτικών για κοινωνικές
συναναστροφές ή ακόμα και για ένα μάθημα στη φύση, κάτι που ενισχύει τις
δημοκρατικές παιδαγωγικές σχέσεις. Μια πράσινη σχολική αυλή μπορεί να είναι ο
χώρος όπου θα αισθάνονται ευχάριστα τόσο τα παιδιά όσο και οι ενήλικες.
Όπως το σχολείο δεν πρέπει και δεν
μπορεί να είναι απομονωμένο από την κοινωνία έτσι και η αυλή του σχολείου δεν μπορεί
να είναι απομονωμένη από το εξωτερικό περιβάλλον του. Όλο το οικοδομικό τετράγωνο
του σχολείου πρέπει να αναμορφωθεί με τη μετατροπή των γύρω οδών σε πεζόδρομους
με πολλές νησίδες πρασίνου. Έτσι θα εκλείψει και το φαινόμενο των δρόμων γύρω
από τα σχολεία που έχουν μετατραπεί σε υπαίθρια γκαράζ μεγάλων και βαρέων οχημάτων
με ότι αυτό συνεπάγεται για την καθαριότητα των χώρων, την ασφάλεια των
μαθητών, την αισθητική και τον πολιτισμό όλων μας.
Συνοψίζοντας: Οι σχολικές αυλές
και οι περιβάλλοντες το σχολείο δρόμοι, με την κατάλληλη παρέμβαση, κυρίως από
το Δήμο, αλλά και από τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς που περνούν μεγάλο
μέρος του χρόνου τους σ’ αυτές, μπορούν να μετατραπούν σε χώρους πράσινου, σε χώρους
φιλοξενίας της φύσης, σε χώρους ανάπτυξης παιδαγωγικών αλλά και άλλων τοπικών
δραστηριοτήτων, μετατρεπόμενοι έτσι σε πόλο συσπείρωσης του κοινωνικού ιστού
και του «κινήματος» της γειτονιάς.
Σταύρος Κουνάδης
Καθηγητής Πληροφορικής
