Η καταστροφή του Αγ. Γιάννη του «Αποκεφαλιστή» και οι ταλιμπάν του Περιστερίου

Γαίας Ατίμωσις
(τι θα έλεγε άν μιλούσε η Αττική γη)
Δημήτρη Πικιώνη

"...Δείλαιοι κα αμαθείς και βάρβαροι, τι κάνετε;
Δεν ξέρετε ότι είμαι η μητέρα και η τροφός, το λίκνο η κοιτίδα,
η μητέρα της περασμένης δόξας και της μελλούμενης;
Μάταια θαυμάζετε τα μνημεία που έστησαν κάποτε τα παιδιά μου.
Δεν ξέρετε ότι είναι σαρξ εκ της σαρκός μου και πως όταν η μορφή
μου αφανιστεί, η δικιά τους θα χάσει το νόημα της;
Τι εκάνατε την Ελευσίνα;
Τι εκάνατε τον Ιλισό και τον Κηφισό, τα δυο αγιάσματά μου;
Εβάλατε μέσα τους υπονόμους σας, ερίξατε τα νερά των εργοστασίων σας.
Δεν βλέπω πια βωμούς των θεών επάνω εις τα όρη μου και τους λόφους
πάρεξ τα γραφεία και τις μηχανές των Εταιρειών σας.
Εκείνοι ήταν σημάδι λατρείας, σε σας δεν απομένει παρά η κατώτερη
μορφή της σχέσης με την φύση, η εκμετάλλευση..."

Μάρτιος 2001

Ελαφρά τη καρδία

Οι Ταλιμπάν καταστρέφουν αγάλματα του Βούδα

Το Μάρτιο του 2001 οι Ταλιμπάν, αγνοώντας εκκλήσεις και αντιδράσεις από όλα τα μέρη του κόσμου, κατεδάφισαν με άρματα μάχης και ρουκέτες δύο από τα μεγαλύτερα αγάλματα που αναπαριστούσαν το Βούδα.
Τα αγάλματα είχαν σμιλευτεί στους βράχους της περιοχής Μπαμιγιάν από τον 5ο αιώνα. Μάλιστα, το ένα -ύψους 53 μέτρων- ήταν το ψηλότερο στον κόσμο άγαλμα του Βούδα σε όρθια στάση.

Ο κυνισμός και ο αυταρχισμός του καθεστώτος έγιναν γνωστοί σε όλο τον κόσμο μέσα από τις εικόνες καταστροφής που οι ίδιοι οι Ταλιμπάν έδωσαν στη δημοσιότητα, αλλά και από τις δηλώσεις τους μετά το θεάρεστο έργο. «Τα διαλύσαμε όλα και δεν μας πήρε πολύ χρόνο» είπε τότε ο μουλάς Ομάρ.

(Από το in.gr)

Ιούνιος 2004

Χωρίς ίχνος ντροπής

Κάποιοι «περιστεριώτες»(;) καταστρέφουν το ιστορικό εκκλησάκι του Αγ.Ιωάννη

"Επονομάζεται ο Αποκεφαλιστής (=αποκεφαλισθείς). Είναι μικρά μονοκάμαρος βασιλική (4,80 Χ 6,40) μεθ' ημικυκλικής αψίδος ιερού."

Απόσπασμα από το «Ευρετήριον Μεσαιωνικών μνημείων της Αττικής (τεύχος Γ΄ 1933, σελ. 138)» Α. Ορλάνδου

Λίγες μέρες πριν, κάποιοι ανιστόρητοι και όψιμοι Περιστεριώτες, κατέστρεψαν το ιστορικό ξωκλήσι του Αγ. Ιωάννη του Προδρόμου στη συμβολή των οδών Κωνσταντινουπόλεως και Σολωμού στο Μπουρνάζι.

Το λόγο δεν τον ξέρουμε, αλλά είναι προφανής. Όπως προφανές είναι ότι το έγκλημα ήταν προσχεδιασμένο εδώ και χρόνια, από τότε που «έντυσαν» το ναό με ελενίτ και λαμαρίνες για να μεγαλώσουν τη χωρητικότητά του και …το «παγκάρι» του. Νόμιζαν ότι σκεπάζοντας τον θα ξεχνούσαμε τη μορφή του, θα ξεχνούσαμε την ιστορία μας. Νόμιζαν ότι μέσα στη δίνη του μάρκετιγκ για τα υπερφίαλα έργα στην περιοχή, ενόψει Ολυμπιάδας, θα πέρναγε ασυζητητί το έγκλημά τους.

Κανείς από όλους εμάς που μεγαλώσαμε σε αυτή τη γειτονιά δεν φανταζόταν ότι κάποτε κάποιοι θα έφταναν να γκρεμίσουν ένα σημείο αναφοράς, ένα σημείο «κατατεθέν», ένα από τα ελάχιστα μνημεία που συνδέουν το παρελθόν αυτού του τόπου με το σήμερα. Θεωρούσαμε ότι τα ιστορικά – θρησκευτικά – λαϊκά σύμβολα δεν κατεδαφίζονται, γνωρίζοντας ότι τα περισσότερα από τα μεγαλύτερα μνημεία στον κόσμο είναι τόποι λατρείας που σεβάστηκαν όλες οι μετέπειτα γενεές ανεξάρτητα από την αλλαγή των «πιστεύω» και τις νέες ανάγκες τους. Δεν είχαμε όμως υπολογίσει τον ερχομό των βάρβαρων, των φανατικών, των φραγκοφονιάδων, των ανιστόρητων, των άσχετων, των επικίνδυνων.

Και τώρα;

Τι θα απαντήσω στην Αγγελική, το Γιώργο, τη Δήμητρα, το Δημήτρη, την Ιωάννα, τον Κωστή, τον Νίκο, τη Χριστίνα και στα άλλα παιδιά του 14^ου Γυμνασίου Περιστερίου που τα «έτρεχα» για μήνες να καταγράψουμε, να φωτογραφίσουμε και να μαζέψουμε στοιχεία για τα ξωκλήσια του Κηφισού; Τι να κάνουν τα βραβεία που πήρε η δουλειά τους, το βιβλίο, το CD-ROM, το σχετικό site τους στο INTERNET, όταν ο σκοπός που είχαμε ήταν η ευαισθητοποίηση των συμπολιτών μας με στόχο «την προστασία αυτών των μνημείων του παρελθόντος που είναι συνδεδεμένα με την παράδοση του λαού και του τόπου»;

Τι θα τους πω;

Ο Αγ. Γιάννης ο «αποκεφαλιστής» ξεθεμελιώθηκε και στη θέση του χάσκει ένας μεγάλος τάφος γεμάτος μπάζα;

Ο Αγ Γεώργιος (στην οδό Λυσία, δίπλα στον Κηφισό –πρώην- ποταμό) δεν έχει πια σκεπή;

Η Παναγιά η Μουσταπίδαινα (πίσω από τα πρακτορεία) εγκαταλελειμμένη, σε λίγο μπορεί και να μην υπάρχει και αυτή;

Ο Αγ. Νικόλαος ο Χωστός (μπροστά στα πρακτορεία) παραμένει με το «φωτοστέφανο» της Μερσεντές;

Το πέτρινο εκκλησάκι των Αγ. Ταξιάρχων (στο Ροσινιόλ) σοβατίστηκε και απέκτησε πράσινη-γκρι (!) σκεπή από γερμανικών προδιαγραφών υλικό;

Μπορεί κάποιος από τους «άρχοντες» αυτού του τόπου να ψελλίσει κάποια δικαιολογία-απάντηση;

Σταύρος Κουνάδης

Εκπαιδευτικός

Μέλος του Περιβαλλοντικού και Φυσιολατρικού Συλλόγου Περιστερίου

Ένας χρόνος μετά την καταστροφή
του «Αγ. Γιαννάκη»

Ένα χρόνο πριν, τον Ιούνιο του 2004, κάποιοι ανιστόρητοι κατέστρεψαν το ιστορικό εκκλησάκι του Αγ. Ιωάννη του Προδρόμου στη συμβολή των οδών Κωνσταντινουπόλεως και Σολωμού στο Μπουρνάζι.

Είχαμε γράψει και πέρσι ότι η καταστροφή ήταν προσχεδιασμένη, από τότε που έντυσαν αυθαίρετα το ναό με ελενίτ και λαμαρίνες για να μεγαλώσουν τη χωρητικότητα και …το παγκάρι του. Από τότε που, παρά το πλήθος των εκθέσεων από την πολεοδομία, τη Δ/νση αναστήλωσης Βυζαντινών μνημείων και άλλους αρμόδιους φορείς για «την απομάκρυνση του παραπήγματος και των νεώτερων υλικών», για «το απαράδεκτο θέαμα» κ.λπ., συνέχισαν να αυθαιρετούν υλοποιώντας βήμα-βήμα το σχέδιό τους. Νόμιζαν ότι σκεπάζοντάς τον θα ξεχνούσαμε τη μορφή του, θα ξεχνούσαμε την ιστορία μας. Νόμιζαν ότι μέσα στη δίνη του μάρκετινγκ για τα ολυμπιακά έργα στην περιοχή, πέρσι, θα πέρναγε ασυζητητί το έγκλημά τους.

Σε αυτό το διάστημα, αντί μιας πραγματικής συγνώμης και μετάνοιας, το μόνο που ακούσαμε από τους υπεύθυνους της καταστροφής και τα παπαγαλάκια τους, ήταν κάποιες δικαιολογίες - ψελλίσματα: «δεν ξέραμε», «δεν μας ενημέρωσαν», «δεν είχε καμιά αξία, ένα κοινό εκκλησάκι ήταν, ένα ερείπιο».

Τα επίσημα όμως έγγραφα και βιβλία τους διαψεύδουν:

1.     Ο αναστηλωτής βυζαντινών μνημείων, αρχιτέκτονας, αρχαιολόγος και ακαδημαϊκός Α. Ορλάνδος, ο άνθρωπος που κατέγραψε και μελέτησε στον προηγούμενο αιώνα όλα τα μνημεία της Αττικής και όχι μόνο, από το 1933(!) το είχε συμπεριλάβει στο έργο του: «Ευρετήριον Μεσαιωνικών μνημείων της Αττικής» (τεύχος Γ, σελ. 138) αναφέροντας τα εξής: «Επονομάζεται ο Αποκεφαλιστής (=αποκεφαλισθείς). Είναι μικρά μονοκάμαρος βασιλική (4,80 Χ 6,40) μεθ' ημικυκλικής αψίδος ιερού»

2.     Με την ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ26/10749/212/8-6-95 απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού (ΦΕΚ 591/7-7-95) ο «Ι.Ν. Αγ. Ιωάννου Προδρόμου στο Περιστέρι» χαρακτηρίστηκε «ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο». «Πρόκειται», όπως αναφέρει η απόφαση, «για μικρή μονόκλιτη βασιλική με ημικυκλική αψίδα, πρώην ιδιωτική εκκλησία της οικογένειας των Φαμελιάρηδων, με ζωγραφικό διάκοσμο που ανάγεται στον 17^ο αιώνα και στις αρχές του 19^ου»

3.     Το με αριθμό πρωτοκόλλου 4534/28-11-1994 έγγραφο της 1^ης εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων προς την Ιερά Μητρόπολη Περιστερίου, την ενημερώνει για τις προβλεπόμενες εργασίες «αποκάλυψης του παλαιοτέρου στρώματος τοιχογραφιών μεταβυζαντινών χρόνων» και της ζητά να μεριμνήσει να παραμείνει ανοικτό, ή να δώσει κλειδιά στην αρμόδια αρχαιολόγο κ. Αικ. Παντελίδου, ώστε να μπορέσει να επιτελέσει το έργο της σύμφωνα με τις διατάξεις του Κ.Ν. 5351/32 «περί αρχαιοτήτων». Όπως έχει σημειωθεί χειρόγραφα επάνω στο έγγραφο, υπήρξε άρνηση παραλαβής του από τον  πατέρα Καλλίνικο και γι αυτό εστάλη στην Μητρόπολη τελεγραφικά (αρ. τηλεγραφήματος 772349/29-11-94)

4.     Το με αριθμό πρωτοκόλλου 208/19-01-1995 έγγραφο της 1^ης εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων αναφέρει ως «σχετικό» έγγραφο (δηλαδή έγγραφο που λαμβάνεται υπ’ όψη στη σύνταξη του επιδιδόμενου) «την από 9-1-1995 αίτηση του προσωρινού εφημερίου του Ι.Ναού Αγ. Προδρόμου πατρός Θεολόγου Καρτέρη». Στο έγγραφο αυτό, όπως και στο με αριθμό πρωτοκόλλου 4664/20-12-1995 έγγραφο της ίδιας υπηρεσίας του υπουργείου Πολιτισμού, περιγράφονται αναλυτικά όλα τα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος συστατικά στοιχεία του ναού (αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες, τοιχογραφίες, εικόνες κ.λπ.), καθώς και οι απαράδεκτες επεμβάσεις που είχαν γίνει (ελενίτ κ.λπ.), πηγή δε για κάποιες από τις πληροφορίες που αναφέρονται είναι ο ιερέας του ναού!

Είναι προφανές λοιπόν ότι η Μητρόπολη Περιστερίου, ως οργανισμός τουλάχιστον, γνώριζε το θέμα, γνώριζε την ιστορική αξία του ναού, γνώριζε ότι η αρχαιολογική υπηρεσία ασχολείται με αυτόν τουλάχιστον από το 1994. Δεν ήθελαν όμως να παραλάβουν τα επίσημα έγγραφα γιατί ήθελαν να έχουν άλλοθι για το μέλλον, όταν θα υλοποιούσαν το σχέδιό τους.

Σε μια εποχή που πολλά ακούγονται για μουσεία της ιστορίας του Περιστερίου και που προτομές στήνονται έστω και καθυστερημένα, είναι αντιφατικό, αδιανόητο και εγκληματικό να γκρεμίζονται τα λίγα ζωντανά μνημεία που έχουν απομείνει σε αυτόν τον τόπο για να ικανοποιηθούν τα όποια συμφέροντα. Ο «Αη-Γιαννάκης» όπως χαϊδευτικά τον αποκαλούσαμε οι κάτοικοι του Μπουρναζίου από τότε που κατοικήθηκε η περιοχή μας, ο Αη-Γιάννης ο «Αποκεφαλιστής» αλλιώς, εκεί που μικροί πηδάγαμε την φωτιά την ημέρα της γιορτής του, πρέπει να αποκατασταθεί. Όλοι οι κάτοικοι της περιοχής ανεξάρτητα από τις πολιτικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις τους αυτό θέλουν. Να ξαναχτιστεί στην ίδια θέση, με την ίδια μορφή, στο ίδιο μέγεθος και με τη βοήθεια της εφορίας Βυζαντινών αρχαιοτήτων να γίνει προσπάθεια αναπαράστασης των τοιχογραφιών του. Είτε το θέλουν είτε όχι οι ένοχοι της καταστροφής αυτό θα γίνει γιατί πραγματικά ισχύει το: «αλίμονο σε αυτούς που ξεχνούν την ιστορία τους». Ας ξεχάσουν, όσο είναι καιρός, τα μεγαλεπήβολα σχέδιά τους. Ας καταλάβουν το μέγεθος της πράξης τους και ας σταματήσουν να προσκυνούν μόνο τα πρόσκαιρα οικονομικά και μικροπολιτικά τους συμφέροντα.

Σταύρος Κουνάδης

Εκπαιδευτικός

Υ.Σ. 1: Έχοντας τελειώσει το γράψιμο αυτού του κειμένου, δημοσιεύτηκε στην «ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ» η απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συνεδρίου (ΚΑΣ) που αφορά στον Αη-Γιάννη, μια απόφαση σύμφωνη με την πρότασή μας και κόλαφος για τους καταστροφείς που απ’ ότι φαίνεται, δυστυχώς, επιμένουν. Με μεγάλη ικανοποίηση είδαμε ότι στη χώρα μας υπάρχουν ακόμη, ευτυχώς, ανιδιοτελείς άνθρωποι - πολίτες και επιστήμονες στις κατάλληλες θέσεις που κάνουν ότι μπορούν για να προστατεύσουν τα αυτονόητα, ενάντια σε κάθε είδους συμφέροντα και αυθαιρεσίες άλλων «αρχών». Τα στοιχεία που παραθέτουμε παραπάνω καταρρίπτουν τις δικαιολογίες των υπεύθυνων της καταστροφής και αποδεικνύουν την όλη μεθόδευση. Μόνο μια ακόμα ανακρίβεια που επικαλούνται θέλει απάντηση, απλώς για να μαθαίνουν την ιστορία μας: στην περιοχή του μνημείου που κατεδάφισαν, δεν κατοίκησαν πρόσφυγες από την Μ. Ασία… που συνδέθηκαν με το ναό. Η περιοχή κατοικήθηκε μαζικά πολύ μετά την εγκατάσταση των προσφύγων στο Περιστέρι, προς τα τέλη της δεκαετίας του 1950, κύρια από εσωτερικούς μετανάστες που ήλθαν από όλες τις περιοχές της Ελλάδας…

Υ.Σ. 2:  Μήπως και το ιστορικό εκκλησάκι του Αη-Γιώργη στην οδό Λυσία, δίπλα στο νέο κτίριο του ΟΠΑΠ, έχει εγκαταλειφθεί για τον ίδιο λόγο, για να έχει την ίδια τύχη; Το γκρέμισμά του για να κτιστεί «νέος βυζαντινός περικαλλής και μεγαλύτερος ναός» όπως είπε ο Μητροπολίτης στο ΚΑΣ για τον Αη-Γιάννη;

Σημ: Η λέξη «βυζαντινός» χρησιμοποιείται πριν το μεγαλοπρεπές «περικαλλής» από άγνοια ή τεχνηέντως για να παραπλανήσει; Βυζαντινός ναός σημαίνει ότι κτίστηκε την εποχή του Βυζαντίου. Δεν μπορεί δηλαδή να είναι ένας νέος. Οι σύγχρονοι ναοί δεν είναι βυζαντινοί, αλλά κάποιου ρυθμού πιθανόν αντιγραφή της βυζαντινής εποχής.